Yanılmıyorsam ilk defa “sarhoş” kelimesinin nereden geldiğini anlatan edebiyat öğretmenimiz Abdülkadir bey sayesinde başladı bendeki bu merak. Sakin, derinden gelen sesi ile edebiyatı bana sevdiren insandı kendisi. “Sarhoş” demişti, “Farsça’dan gelir dilimize. Ser ve hoş kelimelerinin birleşiminden olur. Ser, baş demektir. Yani başı hoş”. “Ser” in anlamının baş olduğunu bilince, bildiğiniz başka kelimeler de birden anlaşılabilir hale geliyor. Serasker, serbest (best – basta : bağlamak)
O bir tek tanım sonrasında kelime köklerine olan merakımı ateşledi işte. Söyleyip geçtiğimiz ancak anlamı üzerinde pek de kafa yormadığımız kelimeler. Bazıları böyle birleşen iki kelimeden, bazıları başka dillerdeki kelimelerin bozuluşundan gelip yerleşivermiş dilimize.
Mesela eski alfabe’ye elifba denmesi ilk harflerin arka arkaya okunmasından. Yani “Elif” ve “Ba” harflerinden. Alfabe de aynı mantıkla yunan harflerinin arka arkaya okunuşu “Alfa” ve “Beta”. Sonradan buna aynı yöntemi kullanarak “abece” gibi bir isim çıkardılar ama pek de tutmadı.
Bulmaca çözenlerin aşina olduğu bir soru “eski dilde ayak”. Bildiniz mi ? “Pa”. Peki örtü anlamındaki “buç” ile birleşince ? “pabuç”
“Demirkırat” söylenemeyen “demokrat” için halkın dilinin döndüğü bir isimdi örneğin. Yine “Ekol” Türkçe’de olmuş size “okul”. Kadınların aşina olduğu bir terim “Döpiyes”. Dö : iki, piyes : parça, hani şu ingilizcedeki “piece” gibi .
Burada size ders vermek gibi bir niyetim yok ama kelimelerin içinde tekrar bir dolanmak isterseniz siz de çok zevkli bir uğraş olduğunu göreceksiniz. Bu arada
Kelime kökleri ile ilgili araştırmalara etimoloji deniyor.
Bir de ek bilgi vereyim. Türkçe için yapılmış en kapsamlı araştırmalardan biri olan Etimolojik sözlüğü Sevan Nişanyan yapmıştır. Aşağıda linklerini veriyorum.
http://www.nisanyansozluk.com/
http://nisanyan1.blogspot.co.uk/search/label/etimoloji
